O problemach kadrowych lekarzy w Polsce mówi się nie od dziś. Najmocniej widoczne braki można zaobserwować w kilku konkretnych specjalizacjach – m.in. w ratownictwie medycznym. Liczba lekarzy w zespołach ratownictwa drastycznie maleje. Czy niedługo nawet w karetkach specjalistycznych nie spotkamy lekarzy? Od pewnego czasu mówi się w Ministerstwie Zdrowia o systemie rendez-vous, który może być rozwiązaniem pośrednim.
Statystyki są bezwzględne – pod względem liczby lekarzy na 1000 mieszkańców Polska jest na ostatnim miejscu w Europie. Średnia europejska to 3,6, natomiast w Polsce liczba ta wynosi 2,4. Według Naczelnej Izby Lekarskiej w Polsce brakuje około 68 tysięcy lekarzy. Najbardziej potrzebni są specjaliści z zakresu: hematologii dziecięcej, onkologii, anestezjologii, oraz medycyny ratunkowej. Częściowym remedium na sytuację w niektórych specjalizacjach mogą być rozwiązania z zakresu telemedycyny (np. e-konsultacje) – nie sprawdzą się one jednak w przypadku medycyny ratunkowej. Jakie są plany MZ wobec malejącej liczby lekarzy w karetkach?
Medycyna Ratunkowa w Polsce
Początki medycyny ratunkowej w Polsce zbiegły się z działaniami na tym polu na poziomie europejskim. W latach 1992-1994 utworzono Europejskie Towarzystwo Medycyny Ratunkowej, którego współzałożycielami byli lekarze z Polski. Prace w tej organizacji były początkiem utworzenia w Polsce programu pełnowymiarowej, 5-letniej specjalizacji lekarskiej z zakresu medycyny ratunkowej. Wprowadził ją formalnie w roku 1999 ówczesny minister zdrowia prof. Wojciech Maksymowicz.
W 2001 roku zespół pod kierunkiem Andrzeja Rysia, podsekretarza stanu w Ministerstwie Zdrowia, wypracowano projekt ustawy o zintegrowanym ratownictwie medycznym. Powołano także nowy zawód: ratownik medyczny oraz nową specjalizację pielęgniarską: pielęgniarka ratunkowa.
Dzięki odważnemu wprowadzaniu zmian w systemie od samego jego momentu stworzenia Polska medycyna ratunkowa pod względem organizacji i kwalifikacji medycznych stoi na bardzo wysokim poziomie – nawet w odniesieniu do najlepszych systemów ochrony zdrowia w Europie.
Dzisiejsza sytuacja lekarzy ratunkowych
Szacuje się, że w Polsce jest około tysiąca lekarzy z wykształceniem z zakresu medycyny ratunkowej. Nie oznacza to jednak, że wszyscy oni pracują w zespołach ratownictwa – duża część z nich rezygnuje z powodu przeciążenia i ogromnego stresu, jaki wiąże się z tą pracą. Wiceminister Zdrowia Marek Tombarkiewicz szacuje, że praktykuje obecnie ok. 600-700 lekarzy. Na prawie 40-milionowy kraj, to bardzo mało, dlatego specjalizacja z zakresu medycyny ratunkowej jest obecnie umieszczona na liście priorytetów resortu zdrowia.
Nie chodzi w tym przypadku tylko o obecność lekarzy w karetkach specjalistycznych „S”, ale również obsadzenie części przedszpitalnej, czyli SOR-ów. Od pewnego w planach Ministerstwa Zdrowia pojawia się pomysł wprowadzenia systemu rendez-vous. Jak on działa?
System Rendez-Vous – jak działa?
System rendez-vous można określić mianem reagowania doraźnego i punktowego. W danej jednostce terytorialnej miałby stacjonować tylko jeden (lub więcej np. w aglomeracjach) zespół specjalistyczny z lekarzem oraz pielęgniarką na pokładzie. Zespoły podstawowe miałyby obsługiwać większość (jeśli nie wszystkie) zgłoszeń, i w razie potrzeby w określonych okolicznościach wzywać do pomocy lekarza. Medycy nie zostaliby więc całkowicie wyparci z karetek, jednak ich udział w akcjach ratowniczych zostałby mocno ograniczony.
Mając jednak na uwadze to rozwiązanie, należały przyjrzeć się aktualnej sytuacji ratowników medycznych. Już teraz wielu ratowników ma bardzo niską motywację i rezygnuje z pracy. Pracują ok. 350 godzin na miesiąc, zarabiają mniej niż pielęgniarki, a ponoszą odpowiedzialność zbliżoną do tej lekarzy.
Dodatkowe obowiązki i kompetencje musiałyby pójść w parze z nowymi szkoleniami, podniesieniem wynagrodzeń i świadczeń oraz statusu prawnego ratownika medycznego. Bez zmiany sytuacji ratowników system rendez-vous może się nie udać. Zwłaszcza, jeśli docelowo lekarze mają zostać całkowicie wycofani z karetek.
Volkswagen Up ,Kia Picanto czy Toyota Aygo – to idealny pojazd na szybkie dojazdy lekarzy
W przypadku wprowadzeniu systemu rendez-vous kluczową kwestią będzie czas dojazdu lekarza na miejsce zdarzenia. Pacjent pilnie potrzebujący pomocy będzie musiał poczekać na zespół podstawowy, a dopiero potem na przyjazd lekarza, a więc czas oczekiwania na pomoc wydłuży się minimum dwukrotnie. Zakładając, że wykwalifikowany medyk będzie wzywany tylko w trudnych przypadkach, jego błyskawiczny dojazd na miejsce wypadku będzie tym bardziej decydujący.
W rozwiązaniu tego problemu może pomóc Volkswagen Up – nowoczesny, ekonomiczny ambulans operacyjny dla przychodni szpitali i stacji pogotowia ratunkowego. Z jednej strony niewielkie rozmiary auta pozwolą na ekspresowy przejazd przez każdy korek, natomiast z drugiej pomieszczą najbardziej niezbędną aparaturę medyczną.
Karetki bez lekarzy?
Według wielu komentatorów i specjalistów z zakresu ochrony zdrowia docelowo lekarze powinni zostać całkowicie wycofani z karetek. Ratownicy medyczni mają pojawić się na miejscu, udzielić pierwszej pomocy, zbadać pacjentów, postawić wstępną diagnozę, wykonać czynności ratunkowe, zabezpieczyć funkcje życiowe, a następnie przewieźć pacjenta do szpitala. Nie powinni zajmować się leczeniem – argumentują zwolennicy wycofania lekarzy z karetek.
Co ciekawe, w Europie Zachodniej na pokładzie karetek w ogóle nie ma lekarzy. System rendez-vous wydaje się być dobrym rozwiązaniem przejściowym, które sprawdzi, czy rzeczywiście nieobecność lekarzy w karetkach nie wpłynie negatywnie na jakość usług świadczonych przez zespoły ratownictwa medycznego.
Źródło informacji:
- https://www.mp.pl/ratownictwo/aktualnosci/225526,stanowisko-pnrl-ws-narastajacych-problemow-w-systemie-ratownictwa
- https://zdrowie.wprost.pl/zdrowie/10247037/pogotowie-na-ratunek.html
- https://www.rynekzdrowia.pl/Uslugi-medyczne/Wiceminister-Kraska-rozwazymy-wprowadzenie-systemu-rendez-vous-w-pogotowiu-ratunkowym,202001,8.html
- https://www.rp.pl/Lekarze-i-pielegniarki/312029972-Lekarzy-medycyny-ratunkowej-jest-za-malo.html#ap-1
- http://swiatlekarza.pl/na-wiele-spraw-jestem-otwarty/
- https://www.tokfm.pl/Tokfm/7,103085,24584712,jezdzilem-do-biegunki-czy-bolow-miesiaczkowych-ratownik-medyczny.html
- https://zdrowie.radiozet.pl/Medycyna/Wiadomosci/Dramatycznie-brakuje-ratownikow-medycznych.-Problem-dotyczy-calego-kraju-mapa
- https://www.rmf24.pl/fakty/polska/news-w-polsce-brakuje-68-tysiecy-lekarzy-powodem-limity-przyjec-n,nId,3258044